Czym jest leniwe oko i jak poznać, że je masz?

Leniwe oko to zaburzenie neurologiczne, które jest wynikiem nieprawidłowej współpracy pomiędzy okiem a mózgiem. Zazwyczaj występuje u dzieci i gdy nie jest leczone, może znacząco pogorszyć jakość życia dziecka i przysparzać wielu kłopotów w życiu dorosłym. Jak rozpoznać leniwe oko u dziecka lub u dorosłego? Jak je leczyć? Sprawdź!

Leniwe oko - co to?

Amblyopia, nazywana potocznie leniwym czy uciekającym okiem to choroba, która zazwyczaj występuje u małych dzieci - szczególnie często diagnozuje się ją u niemowląt. Według statystyk występuje u około 3% pociech. Schorzenie to dotyka tylko jednej gałki ocznej. Jest wadą rozwojową, a polega na braku współdziałania między okiem a mózgiem. Jej przyczyną nie jest bezpośrednie uszkodzenie oka czy jakikolwiek mechaniczny problem z nim: to zaburzenie neurologiczne. Mózg po prostu ignoruje sygnały przekazywane przez jedno oko, ponieważ nie potrafi ich prawidłowo przetwarzać. W efekcie niezbędne informacje wizualne są pobierane wyłącznie z jednego, w pełni sprawnego oka, podczas gdy drugie zostaje wyłączone z procesu widzenia.

Leniwe oko u dorosłych

Choć zdecydowanie częściej choroba ta jest diagnozowana u dzieci, zdarza się, że występuje również u niektórych dorosłych. 

- Zazwyczaj ma miejsce wtedy, gdy problem ten nie został prawidłowo rozpoznany i wyleczony w dzieciństwie: do 8. roku życia. Bardzo często przez to amblyopia pozostaje w życiu takiej osoby już na stałe.

- Leniwe oko u dorosłych może powodować zaburzenia widzenia trójwymiarowego, ponieważ słabsze oko może całkowicie nie współpracować z drugim, zdrowym okiem. Taki dorosły może mieć problemy z percepcją przestrzenną. 

Co więcej, leczenie leniwego oka u dorosłych jest trudniejsze, niż u dzieci - dlatego tak ważne jest, aby rodzice jak najszybciej rozpoznali tę chorobę u swojego malucha. W związku z tym, że leniwe oko może doskwierać dziecku już od czasu bycia niemowlęciem, to będzie ono towarzyszyć pociesze przez cały okres rozwoju. Oznacza to, że dziecko będzie poznawać świat głównie za pomocą jednego oka - i nie będzie mieć świadomości, że nie powinno tak być: więc nie poskarży się rodzicowi. Właśnie dlatego to opiekunowie powinni zwrócić szczególną uwagę na objawy wskazujące na leniwe oko.

Objawy leniwego oka

Do symptomów, które mogą występować zarówno u dzieci, jak i u dorosłych należy:

- podwójne widzenie,
- trudności w wyostrzaniu obrazu w oku dotkniętym chorobą,
- brak koordynacji pracy oczu,
- mrużenie oczu,
- zaczerwienienie spojówek,
- widoczny zez (czasami zdarza się też, że uciekanie oka jest bardzo słabo zauważalne),
- rozmazanie obrazu, trudności z ostrością widzenia, które nie zmienia się pomimo korzystania z narzędzi korekcji wzroku,
- problemy z dostrzeganiem głębi.

To właśnie po tych objawach możesz rozpoznać leniwe oko u dorosłego i u najmłodszych, szczególnie u tych, którzy potrafią już mówić i możesz je o coś zapytać. U dzieci, które jeszcze nie potrafią się komunikować, możesz zauważyć oznaki tej choroby po tym, że dziecko:

- przechyla głowę w jedną stronę, aby lepiej dostrzegać przedmioty, np. zabawki, grzechotki, 
- ma problemy z koncentracją i skupieniem wzroku na jednym obiekcie. 

W leniwym oku dziecka może występować zez, więc rodzic może zaobserwować jego uciekanie. 

Przyczyny leniwego oka

To właśnie zez jest jedną z najczęstszych przyczyn amblyopii. Gdy mięśnie odpowiedzialne za gałki oczne nie są w stanie utrzymać ich w prawidłowym położeniu, mózg odbiera inny obraz z każdego oka. Aby sobie poradzić z takim zaburzeniem, po pewnym czasie zaczyna ignorować słabsze z oczu, a rozwój odpowiadającego mu obszaru mózgu staje się upośledzony. 

Inne przyczyny leniwego oka to:

- nieprawidłowości w ciele szklistym,
- nieprawidłowy kształt, skrzywienie lub blizny rogówki,
- zaburzenia refrakcji (np. wysoka krótkowzroczność czy astygmatyzm, a także różnowzroczność),
- zaćma.

Leczenie leniwego oka

To, co jest przyczyną występowania leniwego oka ma duże znaczenie w jego leczeniu. Aby je rozpocząć, chory dorosły powinien jak najszybciej udać się do okulisty, a w przypadku choroby dziecka to rodzic powinien zabrać je na wizytę lekarską. Im wcześniej lekarz wdroży odpowiednie kroki, tym większa szansa na całkowite wyleczenie. 

Leczenie u najmłodszych polega na kształceniu współdziałania oka i mózgu - co wprost oznacza zmuszanie mózgu do odbierania bodźców z leniwego oka. 

- Metoda ta polega na tym, że specjalista nakłada na silniejsze oko opaskę lub plaster, co tymczasowo ogranicza jego funkcję widzenia. Dzięki temu słabsze oko jest zmuszane do większego wysiłku, co stymuluje jego rozwój i poprawia zdolność mózgu do odbierania i przetwarzania sygnałów wzrokowych pochodzących z niego.

- Skuteczne jest również stosowanie kropli z atropiną, które osłabiają ostrość widzenia w jednym oku (to ta sama substancja, której używają specjaliści w trakcie badania ostrości wzroku: jest bezpieczna i nieszkodliwa). 

Przed rozpoczęciem leczenia ważne jest również to, aby podjąć odpowiednią korekcję wad refrakcji - jeśli takowe występują. Można robić to za pomocą okularów lub soczewek - sprawdź, od ilu lat można nosić soczewki. 

Leczenie leniwego oka u dorosłych za pomocą tych metod bardzo często jest nieskuteczne, ponieważ nie jest możliwe, aby mózg samodzielnie zaczął odbierać sygnały. W celu leczenia dorośli zazwyczaj muszą poddać się zabiegowi chirurgicznemu, który polega na osłabianiu lub wzmacnianiu określonych mięśni w celu zmiany położenia oczu. 

Ćwiczenia na leniwe oko

Czasami leniwe oko można korygować za pomocą ćwiczeń, ale tylko w przypadkach związanych z trudnościami ze zbieżnym ruchem obu gałek ocznych podczas patrzenia z bliska. Wtedy odpowiednie ćwiczenia zaleca specjalista, a także uczy ich wykonywania. Pamiętaj jednak, że ćwiczenia oczu raczej są formą wspomagania odpowiedniego leczenia, niż samym leczeniem. Jeśli u Twojego dziecka występują objawy leniwego oka, nie wahaj się i jak najszybciej udaj się do lekarza.

Bibliografia:

https://www.wokularach.pl/blog/leniwe-oko-przyczyny-i-cwiczenia
https://www.bezokularow.pl/poradnik/leniwe-oko-co-to-oznacza
https://instytutoka.pl/artykuly/niedowidzenie-amblyopia-czym-jest-i-jak-ja-leczyc/