Dwukolorowe oczy - od czego się biorą?

Czy spotkałeś się kiedyś z tym, że ktoś miał dwa całkowicie różne kolory oczu lub jego tęczówki były wielobarwne? Zjawisko to szczególnie często spotykane jest u zwierząt, zwłaszcza u kotów: ale może występować również u ludzi, choć dotyka zaledwie 1% populacji! Czym właściwie jest wielobarwność tęczówek? Skąd się bierze? Co oznacza? Czytaj dalej i dowiedz się więcej!

Wielobarwność tęczówek - heterochromia oczu: co to?

Wielobarwność tęczówek nazywana jest specjalistycznie heterochromią. Różne kolory oczu lub różnobarwność w zakresie jednej tęczówki mają miejsce, ponieważ pigment w oczach rozmieszczony jest nierównomiernie lub w ogóle go nie ma. Za to, jaki ktoś ma kolor oczu, odpowiadają barwniki: 

- melanina: kolor brązowy,
- eumelanina: kolor czarny,
- feomelanina: kolor czerwony. 

To, jak dużo jest konkretnego pigmentu w tęczówkach zależy od genów. Kolor oczu dziedziczy się po rodzicach, ale też po innych przodkach - zaś heterochromia jest efektem wady genetycznej, urazu lub choroby. 

Postacie heterochromii 

Heterochromia dzieli się na dwa typy: 

- Heterochromia iridium, która oznacza oczy o dwóch różnych kolorach, np. prawe oko jest brązowe, lewe zielone.

- Heterochromia iridis, czyli kilka różnych kolorów wymieszanych w jednej tęczówce.

Skąd bierze się heterochromia?

Jak już wspomnieliśmy, dwukolorowe oczy zazwyczaj są wynikiem wady genetycznej, która wykształca się już w okresie płodowym i w dużej części przypadków jest widoczna niedługo po urodzeniu. Warto jednak zaznaczyć, iż u noworodków zazwyczaj obserwuje się całkowity brak melaniny - której poziom wzrasta wraz z wiekiem do około 3. roku życia. Z tego powodu wielobarwność oczu u tak małych dzieci można zauważyć dopiero po czasie. 

Inne przyczyny heterochromii to:

- Choroby genetyczne: zespół Hornera (zaburzenia współczulne unerwienia oka), zespół Waardenburga (grupa kilku wad genetycznych, która może prowadzić do znacznych problemów ze słuchem, odpowiadająca za różnorodne zmiany w wyglądzie zewnętrznym).

- Uraz mechaniczny: jeśli doznasz silnego uderzenia w głowę lub w oko, kolor tęczówki może się zmienić. Jeżeli zauważysz u siebie taką zmianę, powinieneś jak najszybciej zgłosić się do specjalisty, aby przeprowadził niezbędne badania i sprawdził, czy z Twoim narządem wzroku wszystko w porządku. 

- Problemy ze zdrowiem: ilość pigmentu w oczach może zacząć się zmieniać, ale jest to oznaka o złym stanie zdrowia Twojego organizmu. Coś dzieje się w środku i należy jak najszybciej sprawdzić, co jest przyczyną dwukolorowości oczu. 

Rodzaje heterochromii 

Wielobarwność tęczówki dzieli się na kilka rodzajów, w zależności od tego, jak wyglądają zmiany i ile oczu obejmują. 

- Heterochromia centralna. 

Heterochromia centralna obejmuje tylko jedno oko. W jej przypadku kolory przy źrenicy są inne niż te w zewnętrznej części tęczówki. Najczęściej im bliżej źrenicy, tym ciemniejszy odcień. 

- Heterochromia całkowita. 

O tym rodzaju heterochromii mówimy, gdy dana osoba posiada dwa całkowicie różne kolory oczu, np. jedna tęczówka jest w całości brązowa, druga niebieska.

- Heterochromia częściowa. 

Heterochromia częściowa może występować w jednym lub w obojgu oczu. W tym przypadku inny kolor nie obejmuje obszaru wokół źrenicy, a znaczny, konkretny obszar tęczówki - tworzy wrażenie symetrycznego podziału kolorów oka. 

Czy heterochromia jest niebezpieczna dla zdrowia? 

Dwukolorowość tęczówek sama w sobie nie stanowi żadnego zagrożenia dla zdrowia oczu ani ogólnego zdrowia organizmu. Jeśli jednak heterochromia jest nabyta a nie wrodzona, a jej przyczyny nie są do końca znane - należy je jak najszybciej odkryć i ocenić, czy nie wymagają leczenia. To ważne, ponieważ nabyta dwukolorowość oczu może być spowodowana:

- krwawieniem w oku,
- jaskrą,
- zespołem rozproszenia pigmentu, 
- cukrzycą,
- nowotworem oka,
- melanozą oczną (nagromadzeniem melaniny w tkance rogówki).

Czy heterochromia wpływa na wzrok?

Heterochromia nie ma wpływu na wzrok. Jeśli u osoby z wielobarwną tęczówką występuje wada wzroku, to ma ona tego samego typu przyczyny, co u osoby z jednobarwnymi oczami. 

Masz heterochromię? Jesteś wyjątkowy!

Już wiesz, skąd bierze się heterochromia. Jeśli występuje u Ciebie od urodzenia i poza kwestią estetyczną, nie powoduje żadnych zmian w Twoim organizmie, to możesz cieszyć się ze swojej wyjątkowości! Choć fachowo heterochromia nazywa się wadą genetyczną, to wcale nie oznacza, że szpeci Twój wygląd. Wielokolorowość tęczówek wygląda bardzo oryginalnie i przyciąga wzrok. Niektóre osoby celowo zastanawiają się: “jak mieć dwukolorowe oczy?” - i do tego dążą! Takiej zmiany estetycznej można dokonać u siebie w łatwy sposób za pomocą soczewek kolorowych, które można nosić zarówno wtedy, gdy posiadasz wadę refrakcji, jak i bez niej! Wtedy należy wybrać soczewki kolorowe zerówki. 

Jeżeli jednak nie lubisz się wyróżniać, a dwukolorowość tęczówki stanowi Twój kompleks, to by go ukryć również możesz wykorzystać tego typu soczewki. 
Sławne osoby z heterochromią

Zastanawiasz się, skąd się biorą dwukolorowe oczy, bo widziałeś je u kogoś w telewizji lub w internecie? Nic dziwnego! Heterochromia występuje u wielu sławnych osób! Zaliczają się do nich:

- Olivia Wilde (znana z serialu Dr House), 
- Mila Kunis (aktorka z filmu Czarny łabędź), 
- Kate Bosworth (zobaczysz ją w filmie Superman: Powrót).

Ciekawostka: heterochromia zazwyczaj występuje u kobiet. 

Bibliografia:

https://www.orpha.net/pdfs/data/patho/Pro/pl/Zespol_Waardenburga_PL_pl_PRO_ORPHA3440.pdf d: 19.07.24
https://www.bezokularow.pl/poradnik/heterochromia-roznobarwnosc-teczowki-podstawowe-informacje
https://www.wokularach.pl/blog/heterochromia-dwukolorowe-oczy-charakterystyka-i-przyczyny