Retinopatia cukrzycowa - co oznacza?

Retinopatia cukrzycowa to schorzenie oczne rozwijające się jako powikłanie cukrzycy. Powoduje groźne zmiany w siatkówce oka. Z tego artykułu dowiesz się więcej o przyczynach występowania retinopatii cukrzycowej, poznasz jej objawy oraz sposoby leczenia. 

Czym jest retinopatia cukrzycowa? 

Retinopatia cukrzycowa występuje najczęściej u chorych na cukrzycę typu 1., a także u ponad połowy cukrzyków typu 2. To schorzenie spowodowane jest uszkodzeniem naczyń krwionośnych siatkówki oka. Uszkodzone komórki siatkówki aktywują proces wydzielania substancji chemicznych, przy pomocy których powstają nowe naczynia krwionośne. Naczynia te jednak znacznie częściej pękają; mogą odpowiadać za występowanie wysięków, czyli wydzieliny będącej skutkiem stanu zapalnego. W związku z tym, wzrok staje się podatny na zaburzenia.

Zaburzenia wzroku związane z retinopatią cukrzycową

Retinopatia cukrzycowa stanowi zagrożenia dla zdrowia oczu. Znacznie pogarsza zdolność prawidłowego widzenia, a w skrajnych przypadkach może nawet doprowadzić do całkowitej utraty wzroku. Bardzo często pacjent nie jest świadom tego, że dolega mu właśnie ta choroba - retinopatia nie jest bolesna, a w początkowym stadium rozwoju nie daje o sobie żadnych oznak. Choroba ta ma charakter postępujący. Z czasem osoba dotknięta retinopatią może zacząć uskarżać się na: 

- Słabsze widzenie po zmroku, w ciemności. Jeśli po wejściu do ciemnego pomieszczenia czy po prostu po zachodzie słońca występują zaburzenia wzroku, warto dowiedzieć się więcej o kurzej ślepocie - może być to przyczyna takich problemów. 

- Pogorszenie ostrości widzenia. 

- Światłowstręt. 

- Stopniowe, powolne przystosowywanie się wzroku do sprawnego widzenia dobrze oświetlonych, jasnych pomieszczeniach.

Zdarza się również, że chorzy na retinopatię doświadczają “mętów” w polu widzenia - w kształcie plamek, płomyków czy muszek. 

Czy retinopatia cukrzycowa jest niebezpieczna? 

Retinopatia cukrzycowa to niebezpieczna choroba, która może doprowadzić do nieodwracalnych zmian w narządzie wzroku. Powikłania tego schorzenia mogą spowodować całkowite uszkodzenie wzroku - ślepotę. Do komplikacji, jakie mogą wyniknąć z nieleczonej retinopatii cukrzycowej należy: 

1. Krwotok do ciała szklistego, zajmujący całą powierzchnię gałki ocznej.

2. Odwarstwienie siatkówki oka, które może prowadzić do zapalenia wnętrza oka i trwałego uszkodzenia nerwu wzrokowego. 

3. Jaskra neowaskularyzacyjna, spowodowana przez przewlekłe niedotlenienie siatkówki. Jej dodatkowy objaw to wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe.

Retinopatia cukrzycowa - diagnoza

Jak już wspomnieliśmy, retinopatia cukrzycowa w początkowej fazie rozwoju może być niezauważalna. Jednakże, choroba ta powinna zostać wykryta przez lekarza w trakcie badania dna oka. Oznacza to, że jeśli chorujesz na cukrzycę, warto minimum raz do roku wykonać takie badanie. Specjalistyczne badania, które pozwalają na dokładną diagnostykę tej choroby to koherencyjna tomografia optyczna (bezpieczna, nowoczesna metoda diagnostyczna, przy pomocy której specjalista precyzyjnie oceni zmiany w narządzie wzroku) i angiografia fluoresceinowa (bezbolesne badanie polegające na wykonaniu serii fotografii dna oka lub tęczówki, po wcześniejszym podaniu dożylnie środka cieniującego).

Leczenie retinopatii cukrzycowej 

Sposób leczenia retinopatii cukrzycowej zależy od tego, w jakim stadium zaawansowania jest już choroba, a także od typu retinopatii. W początkowych fazach rozwoju w leczeniu najważniejsze są dwa czynniki: 

- należy dążyć do poprawy wyrównania metabolicznego cukrzycy: kontrolować poziom glikemii i hemoglobiny glikowanej,

- trzeba znormalizować ciśnienie tętnicze oraz wyrównać stężenie lipidów we krwi.

Retinopatię można leczyć farmakologicznie. Taki sposób terapii polega na stosowaniu zastrzyków do ciała szklistego - iniekcji anty-VEGF, czyli substancji czynnej. Leczenie zazwyczaj obejmuje kilka lub kilkanaście zastrzyków i skutecznie hamuje postępowanie choroby.

Innym sposobem leczenia retinopatii cukrzycowej są laserowe ekspozycje siatkówki. Wiązka laserowa efektywnie usuwa nieprawidłowe obszary w obrębie siatkówki oka. To zastosowanie zatrzymuje postęp choroby oraz ogranicza ryzyko powikłań. Ten bezbolesny zabieg trwa zazwyczaj kilkanaście minut, a wykonywany jest po podaniu pacjentowi specjalistycznych, znieczulających kropli do oczu.

Jeśli choroba jest bardzo rozwinięta, lekarz może zdecydować o przeprowadzeniu witrektomii. To zabieg mikrochirurgiczny. Polega na wycięciu ciała szklistego z wnętrza gałki ocznej. To operacja, której wykonanie niejednokrotnie pozwala na odzyskanie lub utrzymanie prawidłowego widzenia. Zazwyczaj lekarz decyduje się na nią, gdy uważa, że inne metody leczenia nie są wystarczające w danym przypadku. 

Profilaktyka retinopatii cukrzycowej

Jeśli chorujesz na cukrzycę, zalecamy profilaktycznie odwiedzać okulistę raz czy dwa razy do roku. Ważne jest, aby badania kontrole wykonywać regularnie. Okulista wykona niezbędne badania, które pozwolą stwierdzić, czy w oku nie wystąpiły żadne zmiany. Dodatkowo, dbaj o to, by poziom glukozy w Twojej krwi był prawidłowy. Warto również unikać tytoniu. 

Retinopatia może być niebezpieczna dla wzroku. Jeśli Ty lub osoba Tobie bliska zmagacie się z cukrzycą, zaleca się dbać o odpowiednią profilaktykę retinopatii. Wczesne wykrycie choroby pozwala na szybką i skuteczną terapię. 

1. L. R. Lepori, Atlas retinopatii cukrzycowej, Wyd. DK Media Poland, 2021
2. M. Merz, Retinopatia cukrzycowa, Wyd. Państwowy Zakład wydawnictw Lekarskich, 1978
3. W. D. Alexander, Retinopatia cukrzycowa, Wyd. Alfa - Medica, 1999